بررسی مشکلات جوانه‌زنی و روشهای شکستن خواب بذر سیاه‌گینه (Dendrostellera lessertii Van Tiegh)

سیاه‌گینه (Dendrostellera lessertii Van Tiegh) گونه‌ای بوته‌ای است که در عرصه‌های مراتع ایران گسترده است. از آنجا که این گیاه برای دام غیرخوشخوراک است، مورد توجه محققان و مرتعداران قرار نگرفته است. عصاره سمی برگهای سیاه‌گینه به‌طور قابل توجهی تکثیر سلولهای سرطانی را کاهش می‌دهد و از تکثیر تصاعدی آنها جلوگیری می‌کند. اثر ترکیب خالص عصاره سلولهای برگ این گیاه بر روی فعالیت آنزیم آلکالین‌فسفاتاز در چهار نوع سلولهای سرطانی انسان مؤثر است. برای تولید وسیع، اهلی کردن و اصلاح این گیاه دارویی، شناخت و بررسی روشهای تکثیر از طریق بذر آن ضروری است. یکی از عوامل مهم در ارزیابی کیفیت بذر، بررسی چگونگی جوانه‌زنی و درصد جوانه‌زنی بذر است. بذرهای مورد نیاز این تحقیق از چند رویشگاه مختلف، از استانهای مرکزی و اصفهان جمع‌آوری شد. تیمارهای اعمال شده بر روی بذرها شامل پیش تیمار سرما، نیترات پتاسیم (KNO3)، اسید جیبرلیک (GA3)، شن گلدانی، اسید سولفوریک 95% (H2SO4) و شاهد بودند. برای ضدعفونی کردن نمونه‌های بذری هر تیمار از محلول ضدعفونی کننده محلول ویتاواکس به مدت 10 دقیقه استفاده شد. آزمون اولیه در دو دمای ثابت (ºC25) و دمای متناوب (ºC20- 25) انجام پذیرفت. میزان جوانه‌زنی و رشد ریشه‌چه و ساقه‌چه با تیمارهای مذکور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام و مقایسه میانگین‌ها بر اساس آزمون دانکن در سطح 5%α =  مورد تجزیه قرارگرفتند. در میان تیمارهای بکار گرفته شده، بیشترین جوانه‌زنی در تیمار اسید سولفوریک 95% به مدت 5 دقیقه بدست آمد. دشوار بودن جوانه‌زنی بذرهای سیاه‌گینه احتمال دارد که ناشی از بازدارندگی پوسته‌ای آن باشد که می‌توان با روشهای خراش‌دهی شیمیایی یا مکانیکی آنرا برطرف نمود. لازم به ذکر است که در طبیعت پوسته سخت و غیر قابل نفوذ بذرهای سیاه‌گینه به عنوان مزیتی ارزشمند از این گیاه برای حفظ و تداوم نسل این گونه دارویی در شرایط خشک و نیمه خشک ایران به شمار می‌رود.